I. รวมภาษิต

ที่มาของปรีชาญาณa

1. ¹ปรีชาญาณทั้งมวลมาจากองค์พระผู้เป็นเจ้าb

          และอยู่กับพระองค์ตลอดไป

          ²เม็ดทรายในทะเล หยาดน้ำฝน

          วันที่โลกคงอยู่ ใครเล่าจะนับได้

          ³ความสูงของท้องฟ้า ความกว้างของแผ่นดิน

          ความลึกแห่งห้วงสมุทรc ใครเล่าจะสำรวจได้

          ⁴ปรีชาญาณถูกเนรมิตขึ้นมาก่อนสิ่งใด

          ความรู้รอบคอบมีมาแต่นิรันดรd

          ⁶ใครเล่าได้รับการเปิดเผยถึงที่มาของปรีชาญาณ

          ใครเล่ารู้ความคิดลึกล้ำของปรีชาญาณe

          ⁸มีเพียงผู้เดียวเท่านั้นที่มีปรีชาและน่าเกรงขาม

          คือพระองค์ผู้ประทับบนพระบัลลังก์f

          ⁹องค์พระผู้เป็นเจ้าทรงเนรมิตปรีชาญาณg

          ทอดพระเนตรเห็นและทรงวัดขนาด

          แล้วทรงหลั่งปรีชาญาณลงมายังพระราชกิจทั้งปวงของพระองค์

          ¹⁰พระองค์ประทานปรีชาญาณแก่มนุษย์ตามพระทัยกว้างขวางของพระองค์

          ทรงแจกจ่ายแก่บรรดาผู้ที่รักพระองค์

ความยำเกรงพระเจ้าh

            ¹¹ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าเป็นสิริรุ่งโรจน์และความภูมิใจ

          เป็นความยินดีและความชื่นชมเหมือนได้สวมมงกุฎ

          ¹²ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าทำให้ดวงใจเบิกบาน

          ให้ความสุข ความยินดี และชีวิตยืนยาว

          ¹³สำหรับผู้ยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้า ทุกสิ่งจะจบลงด้วยดี

          เขาจะได้รับพระพรในวันที่เขาสิ้นชีวิตi

            ¹⁴ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าเป็นบ่อเกิดแห่งปรีชาญาณ

          พระองค์ทรงเนรมิตปรีชาญาณให้อยู่กับผู้มีความเชื่อตั้งแต่ในครรภ์มารดา

          ¹⁵ปรีชาญาณสร้างที่พำนักถาวรในหมู่มนุษย์

          และจะดำรงอยู่กับลูกหลานของมนุษย์อย่างซื่อสัตย์

          ¹⁶ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าเป็นปรีชาญาณที่สมบูรณ์

          ผลของปรีชาญาณทำให้มนุษย์อิ่มใจ

          ¹⁷ปรีชาญาณทำให้บ้านเต็มไปด้วยสิ่งพึงปรารถนาสารพัด

          และทำให้ยุ้งฉางมีผลิตผลของปรีชาญาณเต็มเปี่ยม

          ¹⁸ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าเป็นปรีชาญาณสูงสุด

          ทำให้สันติภาพและสุขภาพเจริญรุ่งเรือง

          ¹⁹องค์พระผู้เป็นเจ้าทอดพระเนตรเห็นและทรงวัดปรีชาญาณ

          ประทานความรู้และความเข้าใจให้เหมือนฝน

          ทรงยกย่องเกียรติยศของผู้ที่มีปรีชาญาณ

          ²⁰ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าเป็นรากเหง้าของปรีชาญาณ

          กิ่งก้านของปรีชาญาณคือชีวิตยืนยาวj

ความพากเพียรและการบังคับตน

            ²²ผู้มีโทสะไร้เหตุผลkย่อมแก้ตัวไม่ได้

          โทสะนั้นแหละจะถ่วงเขาลงสู่ความพินาศ

          ²³คนพากเพียรต้องอดทนจนถึงเวลาที่กำหนด

          ในที่สุด เขาจะมีความยินดี

          ²⁴เขาจะเก็บความคิดไว้จนถึงเวลาที่กำหนด

          แล้วคนจำนวนมากจะยกย่องปัญญาของเขา

ปรีชาญาณและความซื่อตรง

            ²⁵ในคลังของปรีชาญาณมีภาษิตต่างๆที่ให้ความรู้

          แต่ความยำเกรงพระเจ้าเป็นที่รังเกียจของคนบาป

          ²⁶ถ้าท่านต้องการได้ปรีชาญาณ จงปฏิบัติตามบทบัญญัติl

          แล้วองค์พระผู้เป็นเจ้าจะประทานปรีชาญาณแก่ท่าน

          ²⁷ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าเป็นปรีชาญาณและการอบรมสั่งสอน

          พระองค์พอพระทัยความซื่อสัตย์และความอ่อนโยน

          ²⁸อย่าดื้อดึงต่อความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้า

          อย่าเข้าใกล้พระองค์ด้วยใจไม่เที่ยงตรง

          ²⁹อย่าเป็นคนหน้าซื่อใจคดต่อหน้าคนทั้งหลายm

          จงควบคุมคำพูดให้ดี

          ³⁰อย่าทะนงตน เพื่อจะไม่ล้ม

          ท่านจะได้ไม่ต้องอับอาย

          องค์พระผู้เป็นเจ้าจะทรงเผยความลับของท่าน

          จะทรงทำให้ท่านต้องอับอายในหมู่ผู้มาชุมนุมกัน

          เพราะท่านไม่แสวงหาความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้า

          และจิตใจของท่านเปี่ยมด้วยความคดโกง

1 a เนื้อหาในบทแรกนี้มีความคิดหลักหลายเรื่องจัดเป็นชุดๆ คล้ายกับตอนต้นของหนังสือสุภาษิต

b พระคัมภีร์ภาษากรีกฉบับ LXX ชอบใช้คำว่า “องค์พระผู้เป็นเจ้า” (gr. = Kyrios) แปลพระนาม “ยาห์เวห์” ของพระเจ้า ผู้แปลหนังสือบุตรสิราใช้วลี “องค์พระผู้เป็นเจ้า” นี้บ่อยๆ แม้เมื่อแปลพระนามอื่นๆของพระเจ้าในภาษาฮีบรูด้วย

c “ความลึกแห่งห้วงสมุทร” แปลตามต้นฉบับภาษาละติน (ดู ภาษาซีเรียคด้วย) – ต้นฉบับภาษากรีกว่า “ห้วงสมุทรและปรีชาญาณ”

d เลขลำดับข้อในหนังสือบุตรสิราแต่เดิมใช้กับตัวบทภาษาละตินซึ่งยาวกว่าต้นฉบับภาษากรีก ดังนั้นในสำนวนแปลฉบับนี้จึงมีบางข้อขาดหายไป แต่ก็ได้เพิ่มเข้ามาในภายหลัง ข้อที่ขาดไปเหล่านี้ยังพบได้ด้วยในสำเนาคัดลอกโบราณภาษากรีกชุดหนึ่ง (ซึ่งจะมีอักษรย่อกำกับบอกไว้  Gk 248) – ข้อ 5 ที่ขาดไปมีความว่า “⁵บ่อเกิดของปรีชาญาณคือพระวาจาของพระเจ้าในสวรรค์ วิถีทางของปรีชาญาณคือธรรมบัญญัตินิรันดร”

e สำเนาโบราณภาษากรีก Gk 248, สำนวนแปลโบราณภาษาซีเรียค, Hexapla และสำนวนแปลภาษาละตินเพิ่มข้อ 7 ดังนี้ “⁷ความรู้จักปรีชาญาณได้ปรากฏแก่ผู้ใดบ้าง และใครเข้าใจว่าปรีชาญาณมีวิถีทางมากมาย”

f ผู้แต่งเน้นว่าพระเจ้าทรงมีแต่พระองค์เดียวและทรงอยู่เหนือทุกสิ่ง ปรีชาญาณเป็นคุณลักษณะของพระองค์และเป็นจุดเด่นของสิ่งสร้างทั้งหลาย เป็นของประทานจากพระเจ้าแก่มนุษย์ วรรณกรรมปรีชาญาณมักกล่าวถึงปรีชาญาณว่าเป็นเสมือนบุคคลหนึ่ง (สภษ 8:22 เชิงอรรถ e) แต่ในข้อนี้ปรีชาญาณเป็นเพียงสิ่งสร้างและจะเป็นพระเจ้าไม่ได้

g สำนวนแปลภาษาละตินเพิ่ม “อาศัยพระจิตเจ้า” -- แต่วลีนี้เป็นข้อความที่คริสตชนเติมเข้ามาแน่ๆ

h สำหรับชาวยิว “ความยำเกรงพระเจ้า” มีความหมายเพียงความเลื่อมใสศรัทธาทางศาสนา ความคิดดั้งเดิมเรื่องความหวาดกลัวต่อหน้าอำนาจน่ายำเกรงของพระยาห์เวห์ได้สูญหายไปจากเทววิทยาของชาวยิวแล้วในสมัยที่หนังสือนี้แต่งขึ้น

i ต้นฉบับภาษาละตินเสริมตรงนี้ว่า “¹⁴ความรักพระเจ้าคือปรีชาญาณน่ายกย่อง ¹⁵แต่ผู้ที่พระเจ้าทรงสำแดงพระองค์ให้เห็นก็รักพระองค์ พิศเพ่งพระองค์ และประกาศพระราชกิจยิ่งใหญ่ของพระองค์”

j สำเนาโบราณภาษากรีก Gk 248, สำนวนแปลโบราณภาษาซีเรียค, Hexapla เสริมว่า “²¹ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าลบล้างบาป ผู้ที่มั่นคงจนถึงที่สุดจะไม่ถูกลงโทษ” – ส่วนต้นฉบับภาษาละตินเสริมว่า “²⁶ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าเป็นความเลื่อมใสศรัทธาในความรู้ ²⁷แต่คนบาปรังเกียจปรีชาญาณ ความยำเกรงองค์พระผู้เป็นเจ้าขจัดบาปออกไป”

k “ผู้มีโทสะไร้เหตุผล” แปลตามตัวอักษรว่า “โทสะอธรรม”

l สำหรับบุตรสิรา ปรีชาญาณและการปฏิบัติตามธรรมบัญญัติเป็นสิ่งที่อยู่ควบคู่กัน (19:20; เทียบ ปญจ 12:13) แต่ในที่นี้ปรีชาญาณเป็นรางวัลของผู้ปฏิบัติตามบทบัญญัติ

m “ต่อหน้าคนทั้งหลาย” แปลตามสำนวนแปลโบราณต่างๆ – ต้นฉบับภาษากรีกว่า “ในริมฝีปาก”